EVROPSKE INTEGRACIJE U DOKTRINI NEMAČKOG USTAVNOG SUDA: ČIJA REČ JE POSLEDNjA?

NOVIČIĆ Žaklina (Institut za međunarodnu politiku i privredu, Beograd), zaklina@diplomacy.bg.ac.rs

Predmetni rad razmatra problematiku evropskih integracija u sudskoj praksi Saveznog ustavnog suda Nemačke (Bundesverfassungsgericht). Analiza obuhvata jurisprudenciju koja je razvijana prema principu prvenstva prava Evropske unije (EU) u odnosu na nacionalna prava država članica, a od čijeg apsolutnog važenja je Savezni ustavni sud postepeno odstupio. Pomenuta praksa Saveznog ustavnog suda datira još od sredine sedamdesetih godina 20. veka, a njome je obuhvaćen čitav niz slučajeva koji su se ticali zaštite osnovnih ljudskih prava. Otud je, putem rezerve „sve dok” (Solange), Savezni ustavni sud Nemačke izgradio praksu koja mu je poslužila da nakon velikih revizija Osnivačkih ugovora EU (iz Mastrihta i Lisabona), pristupi osporavanju delovanja institucija EU. Kroz konstruisanje novih rezervi – „ustavni identitet” i ultra vires, Savezni ustavni sud je osporio apsolutno prvenstvo prava EU. Konačno, aktuelni sporovi pred ovim Sudom, vezani za hitan program otkupa obaveznica tokom pandemije od strane Evropske centralne banke, doveli su do presude kojom se delovanje ove institucije EU, ali i Suda pravde, proglašava za delovanje ultra vires. Ipak, aktuelna nemačka Vlada dala je uveravanje Komisiji EU da to neće biti presedan i da će takav trend biti zaustavljen. Odgovor nemačkog Saveznog ustavnog suda očekuje se krajem 2022. godine.

Ključne reči: EU, Nemačka, Savezni ustavni sud, prekoračenje nadležnosti, ultra vires, ustavni identitet, suverenitet, Evropska centralna banka